KHI MỘT NGƯỜI QUA SÔNG

 

Buổi chiều trên sông thật buồn. Nắng tắt lâu rồi, ở đây chỉ còn có gió. Những cơn gió lạnh của buổi chiều cuối đông. Có một nhà sư trẻ trên bến và chàng là người khách sau cùng của chuyến đò.

Gió vẫn thổi mạnh. Nhưng vị sa môn kia dường không biết lạnh là gì. Đò ra tới giữa sông, gió nhiều hơn, chàng vẫn thản nhiên nhìn xuống dòng nước với ánh mắt sâu thẳm. Khuôn mặt chàng còn lạnh hơn cả dòng sông đang nhiều gió...

Nét tư lự già dặn đó hình như đã khiến người ta không đoán được tuổi chàng. Có một vài cái liếc nhìn tò mò về phía vị sa môn trẻ tuổi. Chàng vẫn không hay biết, vẫn nhìn xuống mặt sông, vẫn im lặng với dáng vẻ âm thầm kỳ lạ của một người đứng tuổi nhiều tâm sự.

Rồi con đò cũng cập bến. Hành khách lục tục bước lên bờ và nhà sư trẻ vẫn là người sau cùng rời con thuyền. Con đường đất dường như hẹp lại trong bóng tối chập choạng của buổi chiều muộn.

Chiếc cầu gỗ chênh vênh trong gió bắt ngang con rạch nhỏ đứng bơ vơ trong gió chiều. Một chút bồi hồi, Tâm Huy chậm bước lại nhìn quanh. Vẫn như hồi nào, cảnh vật chỉ có hơi buồn với hai bờ dừa nước chừng đã cao lớn rậm rạp hơn xưa.

Đây rồi, qua một khúc quanh, rẻo đất nơi chàng cần tới đã hiện ra phía trước. Căn chòi lá với một vuông sâu mà giờ đã phủ đầy những cỏ gai. Đánh lên một que diêm, chàng cúi xuống cầm lấy chiếc đèn dầu rỉ sét nằm trong góc chòi. Gì rồi cũng ổn cả. Quét sơ sài chiếc chỏng tre với cây chổi cũng đã mục nát, Tâm Huy thở dài mỉm cười một mình. Vậy là đêm nay chàng đã có chỗ ngã lưng rồi.

Tí nước ao là Tâm Huy nghe khỏe lại, quên mất cái mệt sau một ngày ngồi xe. Chàng nằm xuống chiếc chỏng ọp ẹp. Không gối, không mùng. Đêm nay chàng chỉ có chừng đó thôi.

Đêm xuống hẳn rồi. Gió thổi nhiều hơn. Ngọn đèn chao đi yếu ớt. Tâm Huy chồm người khép lại liếp cửa. Bỗng chàng nhỏm dậy, lắng nghe. Có tiếng chân người ngoài rẻo đất, rồi một tiếng nói vang lên, giọng con nít:

- À! Sư về, Sư về hồi nào vậy Sư?

Một chú bé đứng ở cửa chòi, nó chắp tay chào Tâm Huy, miệng cười mà vẫn không giấu được tiếng thở hổn hển.

- Má biểu con đi mua thuốc, ngang đây thấy đèn, con...con...

- Tưởng ma phải không? Tâm Huy bật cười nhìn dáng vẻ dễ thương của nó.

- Dạ không đâu, con nghĩ sư về...Thôi sư đợi chút nhe, con về nói cho nhà hay chắc nhà mừng lắm đó! Chưa đợi nghe trả lời, chú bé quay mình bỏ chạy.

Một cảm giác là lạ đi qua lòng Tâm Huy. Chàng bước ra sân.

Bầu trời đêm thật nhiều sao. Gió từ sông thổi vào làm xào xạc đám chuối cuối đất. Trong không gian mơ hồ đó, chàng bất giác ngậm ngùi nhớ lại mọi chuyện, vẫn ở nơi này, mới đó mà đã mấy năm còn gì...

Ngày ấy, rời khỏi học viện chẳng bao lâu, Tâm Huy cảm thấy mệt mỏi với nếp sống của thành phố. Chàng có cảm giác chỗ mình dừng chân không phải là ở đó. Chàng nghĩ tới những trời đất xa lạ không có người thân quen. Tuổi trẻ của người như chàng phải có một quê hương thật sự của riêng mình, không lệ thuộc, không ràng buộc…
Một năm trời trôi nổi, Tâm Huy đã đặt chân tới tất cả những chân trời xa xôi nhất. Đi nhiều, đọc nhiều, viết nhiều mà nỗi thao thức cũng không ít. Đôi lúc chính chàng cũng không hiểu được mình thật sự đi tìm cái gì. Chàng không hiểu hết bản thân. Cái chí kiêu bạt không cho phép chàng chấp nhận một cái gì quá sớm, nhưng rồi cái mệt mỏi của tấm thân gần gò lại buộc chàng nghĩ tới một chỗ về. Tự mâu thuẫn với chính mình trong suốt chừng đó ngày tháng, chàng như đã già đi tự lúc nào không hay. Tuổi ba mươi chưa qua tới, mà chàng đã có những trở chăn của một người trung niên cằn cỗi.

Rồi một cái gì đó như tiền định đã xảy đến. Bước chân lưu lạc đã đưa chàng tới bến sông nơi thôn xóm tít mù này. Chút tình hiếu khách cộng thêm một chút niềm tin mộc mạc là đôi người đã khiến chàng sơn hạc phải chao cánh do dự.

Một mảnh đất nhỏ hiến cúng với căn chòi lá nghèo nàn được dựng lên ở đó đã mang lại cho người du sĩ chút yên lòng. Vẫn không hề xem bất cứ nơi nào là quê hương, nhưng Tâm Huy hình như đã cố quên tất cả gió bụi một thời.

Một mùa mưa đi qua, Tâm Huy phong trần hồi nào bây giờ đã gần như một cư dân ở thôn xóm này. Tất cả những sân ga xứ người, những núi rừng xa lạ của ngày xưa giờ lặng lẽ chìm sâu trong đáy nước của mấy hòn giả sơn bé tẹo. Người du sĩ muốn quên đi chính mình ngày nào. Chân không còn đủ sức bước nữa, chàng chỉ còn muốn được làm lá mục vùi mình, hóa thân, lột xác...

Nhưng cuộc đời thường không bình lặng mãi. Một chút mưa gió đã đi qua đời Tâm Huy, người tưởng chừng đã hóa đá từ bao năm nay.

Một lần tinh nghịch, chẳng muốn vùi chôn cái sở học kỳ dị của mình, chàng đã nhận lời làm cái nghề bán chữ cho những người vẫn đối với chàng bằng cái nghĩa thầy trò.

Họ cần học thì mình dạy. Biết đâu có một ngày lỡ mình nằm xuống… Những khi nghiêm túc nhất, chàng vẫn le lói suy nghĩ đó. Chẳng từng kiêu ngạo nhưng Tâm Huy dù sao vẫn thấy tiếc cái mình có. Thế là ngoài vai trò một sa môn hướng dẫn tinh thần, chàng còn là một ông thầy trao truyền kiến thức cho một lớp học nhỏ. Họ không đông lắm, trên dưới mười người thôi. Nhưng số lượng đó đã đủ khiến căn nhà chòi lá nhỏ bé kia thành ra chỗ qui ấn của một ông đồ già.

Lại một mùa mưa nữa đi qua...

Lớp học vẫn thường trực. Và năm ba môn học đã bắt đầu làm đầy dần dần mấy tập giáo án. Có một cái gì đó cũng chín mùi theo lớp học. Tình cảm thầy trò không còn dừng lại ở giới hạn kính sư trọng đạo thuần túy nữa. Nó thiêng liêng hơn. Người thầy chẳng biết tự bao giờ đã thuộc lòng từng nét chữ của mỗi học trò và chàng đã bắt đầu thấy trống vắng khi trong lớp có người nghỉ học, dù chỉ một buổi. Với ai cũng thế.

Chiều hôm đó mưa lớn quá. Tới giờ học rồi vẫn vắng. Đóng lại mấy cửa sổ. Tâm Huy yên tâm ngồi xuống pha một bình trà. Chàng không hề có ý chờ đợi. Mưa lớn quá mà...

Tiếng lửa tí tách trên lò làm chàng nghe ấm lại. Chợt có tiếng ho khẽ bên ngoài và cả tiếng cọ mình vào vách lá, chàng ngạc nhiên lên tiếng hỏi. Không có ai trả lời hay trời mưa chàng không nghe thấy gì hết. Đứng dậy nâng cánh cửa sổ lên, nhìn ra, Tâm Huy giật mình.

Chết, Vân đó hả, mưa ướt hết rồi, sao không gọi thầy? Tâm Huy vẫn xưng hô như thế với đám học trò của mình. Cô bé vẫn có ro ôm chiếc cặp vào ngực, cúi mặt nói nhỏ:

- Dạ được rồi sư. Mưa sắp tạnh rồi. Vậy có học không bạch sư?

- Ờ, mưa quá, tưởng không ai tới, không ngờ...Thôi được, Vân vào bàn ngồi chờ một lát đi.

Tâm Huy nhìn cô bé với ánh mắt ái ngại. Một suy nghĩ thoáng qua, chàng mỉm cười:

Thầy đang nấu nước, hay là Vân vào giúp rồi pha luôn một bình trà nóng. Lát nữa chắc lớp tới đủ...

Chàng biết cô bé lạnh nhiều, nên muốn cô được sưởi ấm. Chiếc áo trên người cô bị ướt dẫm và dán sát vào mình. Thì ra cô cũng không còn nhỏ gì nữa. Tâm Huy thoáng nghe nóng ran ở hai tai và nhìn tránh sang hướng khác. Ngoài kia mưa vẫn rơi...

Dạ một tiếng nhỏ, Vân lách mình vào trong chòi, đặt chiếc cặp trên ghế rồi bước về phía bếp. Chung quanh vẫn vắng quá, mưa mỗi lúc một lớn. Để giữ ý, Tâm Huy bắt ghế ra ngồi cạnh bậc cửa. Thỉnh thoảng chàng liếc vào trong. Cô vẫn thu mình lặng lẽ ở đó như con mèo nhỏ.

Kể cũng tội nghiệp, Tâm Huy nhìn ra màng nước mưa đang trút trên sân rồi suy nghĩ bâng quơ. Rồi thật lạ lùng, từng khuôn mặt trong cái lớp học nhỏ bé chợt hiện ra rõ mặt trong nét trong đầu chàng. Mỗi người một tính nhưng ai cũng ngoan đạo và hiếu học. Còn cái cô bé này, chàng liếc nhìn cô lần nữa như để cố nhớ rõ hơn. Lần đó trong lớp học, có lẽ chính cô là người đã cắn nát một cây bút rồi ngồi khóc vì đã bị chàng mắng giữa lớp về cái tật bướng bỉnh chỉ thích cãi. Cô chủ trương chữ Hán viết nét nào trước cũng được miễn sao tiện tay, rồi còn “cổ động” cho bạn bè đồng ý với mình...

Sau chuyện đó, chàng đã phải ân hận đến mấy ngày khi hiểu được gia cảnh của cô. Không khéo cô bé hiểu lầm rồi mặc cảm thì nguy.

Vậy mà cô bé vẫn không bỏ lớp học. Dễ dạy hơn là khác. Và chiều nay...

Thưa, con đã pha xong bình trà rồi sư!

Tiếng cô bé làm Tâm Huy giật mình cắt ngang dòng suy nghĩ, dù cô chỉ nói khẽ.

- Cám ơn Vân, à, ngồi xuống đó đi, chắc mưa cũng sắp tạnh rồi đó, nếu chiều không ai tới thì...

Chàng bỏ lửng câu nói vì không biết phải nói sao cho tiện với cô bé dễ tự ái này. Rồi chàng đã tìm cách nói lãng vấn đề:

- Đi học vầy, ở nhà mẹ có cực lắm không?

- Thưa, không sao ạ, thường thì buổi trưa vắng khách lắm, chỉ có buổi chiều thôi. Nhà Vân có một tiệm tạp hóa nhỏ ở bến đò, cô bé chỉ còn có mẹ và đứa em trai. Nàng cũng có người anh nhưng đã bặt tin trong một chuyến vượt biển. Thấy nhà đơn chiếc, vắng vẻ nên mẹ Vân đã rước ngoại và dì út về ở chung. Dì út của Vân độc thân từ thời trẻ. Thấy mấy cuốn vở Vân mới đem ra hong gió, tiện tay Tâm Huy cầm lấy một quyển. Lại nhằm ngay quyển vở học chữ Hán. Vân lúng búng gì đó trong miệng, chàng nghe không rõ chỉ thấy cô bé thẹn thùng vân vê góc cặp không dám nhìn lên. Chàng bật cười:

Hôm nay Vân viết chữ Hán theo cách nào hả?

Thôi đi sư! Cô bé ngước lên và nhìn thẳng chàng với ánh mắt thật lạ khiến chàng phải chùng lòng buông vở xuống bàn.

Cặp mắt đen láy và trong vắt. Kiểu mắt đẹp nhất, nhưng có lẽ cuộc đời chủ nhân nó sẽ nhiều gian truân. Tâm Huy nhớ mang máng đã đọc ở đâu đó về cặp mắt như vậy. Thông minh nhưng cũng đa mang thì sao lại chẳng đa truân chứ. Có một chút bâng khuâng thoáng qua trong cái nhìn của Tâm Huy. Rồi thình lình chàng hỏi Vân một câu không ngờ trước:

- Vân bao nhiêu rồi hả?

- Thưa, mười chín. Vân đưa mắt nhìn ra mưa.

- Vân cũng thường đọc sách chứ?

- Dạ, nhưng khi rảnh thôi ạ.

- Ráng đọc nhiều, đó cũng là một cách học thêm rất cần thiết. Người ta chỉ ngồi ở trường lớp tới tuổi nào đó thôi, còn đọc sách thì suốt đời…

- Dạ.

Vân ít nói quá nhưng cô bé thông minh, cặp mắt cô luôn ánh lên khi nghe chàng nói nhấn mạnh điều gì, kể cả những lúc trong lớp hay ngày thường.

Rồi hai thầy trò cứ ngồi im lặng nhìn cơn mưa tạnh dần. Cơn mưa non hơn một giờ đồng hồ. Khi mưa vừa dứt hạt, một đám các cô cậu chạy ùa vào liếp đất. Họ đã trú mưa ở ngôi nhà gần chiếc cầu dẫn vào rẻo đất. Lớp học lại bắt dầu. Buổi chiều hôm đó học môn Tư Tưởng Phật Học, môn ruột mà Vân thường phát biểu nhiều nhất. Nhưng chiều nay chẳng hiểu sao cô lại cứ im lặng, bè bạn ngỡ cô bé bị bệnh còn Tâm Huy thì chỉ có hơi thắc mắc rồi thôi.

Lớp tan. Trời chiều. Rẻo đất đẩm nước. Tiếng nhái kêu quanh nghe buồn quá...

Chiếc bình trà hồi chiều có lẽ do Vân lỡ tay nên đắng ngắt. Đêm đó Tâm Huy thức khuya đọc sách đến gần hai giờ sáng. Muốn nằm xuống ngủ một lát, chàng rời giường đứng dậy bước ra ngoài. Ngang qua chỗ Vân ngồi hồi chiều, chàng chợt thấy cái gì đó lấp lánh dưới đất. Nhặt lên xem. Chàng buồn vu vơ. Đó là một nửa cây bút gãy, có lẽ cô bé đã làm rớt ra lúc lấy vở...

Bình trà lại được châm thêm hai lần nữa, vẫn cứ chát tê lưỡi. Đêm đó Tâm Huy thức trắng.

Chỉ trừ ngày chủ nhật, lớp học vẫn đều đặn mỗi chiều. Nhưng sau buổi chiều mưa đó, Vân ít nói cười hơn và cả Tâm Huy dường như cũng có chút thay đổi. Chàng ít khi nhìn thẳng cô bé. Tự đáy lòng chàng cứ vang dội âm thầm những lời cảnh giác cho chính mình. Cái kinh nghiệm của mấy năm trời đi đứng, dù chẳng nhiều lắm về cái tâm sự kỳ lạ khó nói ấy, nhưng cũng ít nhiều dạy cho Tâm Huy đôi điều vụn vặt để giữ mình. Chẳng hiểu sao chàng cứ sợ điều gì đó xảy ra.

Chiều nay lớp tan sớm hơn mọi khi vì Tâm Huy nghe trong người không được khỏe. Nhưng lạ chưa, Vân như cố thu xếp bút vở thật chậm để rồi sau cùng chỉ còn lại mỗi một mình. Cô bé hình như đã có nói gì đó với mấy cô bạn thân nên họ đã không đợi cô cùng về như mọi bữa.

Tâm Huy nhìn cô như có ý hỏi. Cô bé đến đứng trước chàng chắp tay, giọng nói run đi:

Con xin sám hối sư. buổi chiều hôm đó…

Cô bé không nói được nữa. Tâm Huy vừa ngạc nhiên vừa bối rối:

- Thầy không hiểu gì hết, buổi chiều nào hả Vân? Mà sám hối cái gì chứ?

Đôi vai cô bé chợt run lên và nàng quay mặt. Tâm Huy nhỏ nhẹ:

Vân ngồi xuống đi. Thong thả nói, đừng khóc nữa nghe không, thầy không muốn vậy!

Mãi một lúc sau, chừng đã cầm được nước mắt, Vân nói đứt quãng từng tiếng:

Lẽ ra buổi chiều hôm đó, trời mưa, con không nên ở đây một mình với sư...

Tâm Huy lan man hiểu ra phần nào sự việc, chàng cố cười thành tiếng:

- Ồ, đó là chuyện không ngờ được mà. Thực tình thầy hôm đó cũng có suy nghĩ một chút khi gọi Vân vào trong này, nhưng Vân cũng còn nhớ mà, mưa lớn quá, chẳng lẽ...Thử hỏi ai ở hoàn cảnh đó có thể làm gì khác hơn được. Mà chuyện đã qua lâu rồi sao bây giờ Vân lại nhắc tới rồi khóc?

Dạ hôm qua con nghe mấy đứa bạn nhắc lại rồi tụi nó trách con. Tụi nó sợ sư mang tiếng. Mà tui nó đâu có hiểu con...

Rồi những giọt nước mắt lăn xuống đôi má Vân, cô đã khóc thật sự, không còn giấu diếm nữa. Cô bé khóc nức nở và ngon lành. Tâm Huy im lặng chờ đợi rồi chàng khẽ khàng:

Thôi được rồi! Bây giờ Vân cứ về, mai thầy sẽ đính chính với lớp học.

Mới nghe tới đó, cô bé vội lau nước mắt nhìn lên Tâm Huy:

- Thôi đi sư. hồi trưa con có bảo tụi nó chiều nay ở lại nói chuyện mà không được, tụi nó sợ sư rầy cả lớp. Mà con thấy cũng khó lắm. Chắc rồi tụi con cũng hiểu nhau thôi. Xin phép sư con về…

Cô bé cúi chào Tâm Huy mà hai mắt vẫn còn đỏ hoe và mọng nước. Tâm Huy đứng như chôn chân, nhìn theo.

Thêm một buổi chiều buồn...

Vân vắng mặt ở lớp một tuần lễ. Sáng nay đứa em trai của cô tới, mang cho Tâm Huy một ít trái cây bảo của mẹ cô cúng dường. Tâm Huy hỏi thăm, nghe nói Vân bị sốt

Sao lại trùng hợp thế nhỉ. Rắc rối cho lắm rồi hôm nay ngã bệnh. Tâm Huy cứ vẫn vơ rồi nghe buồn. Lớp học từ đó cũng bớt vui. Rồi có người xin tạm nghỉ ít tháng để về quê lại có người học hành xuống cấp...Gì cũng dần dần thay đổi. Cả Tâm Huy cũng không còn hứng thú trong giờ dạy học và thường nghe mệt mỏi vô cớ.

Một đêm trời trở lạnh, trong lúc đang tra cứu để soạn bài cho lớp học Phạn ngữ hôm sau, tình cờ Tâm Huy bắt gặp một tài liệu bằng nguyên văn chữ Phạn mà từ lâu vẫn chưa có dịp ngồi lại chuyển ngữ hay đọc kỹ lưỡng. Nhưng dòng kinh kỳ lạ như đồng vọng lại từ một khung trời huyền thoại nào của xứ Ấn cổ đại:

Seyyathapi bhikkhave àrannako migo...

“Như loài nai rừng sống thênh thang hồn nhiên trên đại ngàn thăm thẳm…”

Hình ảnh đó đẹp quá, thơ mộng quá. Tâm Huy bàng hoàng nghĩ tới con nai trong rừng thu của một nhà thơ và đột nhiên nghĩ về mình rồi nhớ tới Vân.

Cô bé là một con nai hiền thơ ngây, cô phải được là chính mình trong thế giới tuổi thơ. Không nên để một ưu phiền nào trôi qua trong đôi mắt đó được. Còn mình, từ lâu rồi, Tâm Huy chẳng từng là một cánh hạc phiêu bồng đó sao? Loài nai phải được ở rừng và loài hạc phải trở về núi cao trời rộng.

Tâm Huy nhìn ra rẻo đất ngậm ngùi. Chàng đã đến nơi này bằng một tình cờ thì hôm nay có đột ngột ra đi cũng chẳng có gì lạ. Chàng muốn trả lại sự yên tỉnh cho một người và đi tìm một giải thoát cho chính mình.

Gà đã gáy sang canh. Tâm Huy như vẫn còn đắm mình trong cơn suy tưởng. Một ngọn gió vô tình đi qua làm tung lên những trang cổ thư nhàu nát...

Trong lớp học hôm sau, Tâm Huy xúc động nói lời từ giã đám học trò mà không một lời giải thích. Chàng chỉ hẹn lại một mùa mưa nào đó xa xôi.

Trong lớp có những tiếng sụt sịt nức nở. Tâm Huy e ngại nhìn về phía Vân. Thật lạ, cô điềm tĩnh lạ thường. Không nhìn ai hết, khi Tâm Huy đang nói, cô bé dán mắt vào tấm bảng đen đã được lau sạch như muốn mất hút vào trong đó.

Khuya hôm ấy, Tâm Huy lên đường trên chuyến đò sớm nhất chàng đã đến đây thật đơn giản và ra đi cũng nhẹ nhàng. Hành trang của chàng chỉ là một cái nhìn về phía trước và còn có chăng là một đôi mắt còn gửi lại sau lưng...

Con đò rời bến. Tâm Huy cố ngoái nhìn lại bờ. Thôi đã xa rồi căn chòi lá nhiều kỷ niệm và thật ngu ngơ, Tâm Huy bỗng nhớ tới một buổi chiều mưa gió và trong óc chàng chợt đọng lại hình ảnh cây bút gãy đã nhìn thấy trong một đêm khuya. Cho tới bây giờ nó vẫn còn nằm trong vách lá của căn chòi, không hay một người đi...
Người du sĩ lại tìm về ngàn dặm, những sân ga xa lạ, những bến sông của gót bụi nghìn trùng. Tâm Huy lại đọc, viết và trầm tư trên những chuyến tàu. Thì ra một chốn về vẫn cứ xa xôi đối với con người ấy.

Tâm Huy của ngày xưa thật ra vẫn còn đó nhưng chưa bao giờ chàng nghĩ tới việc tìm lại một lớp học như ngày nào. Một chút cưu mang đã là quá nặng vai rồi. Quá khứ bây giờ dường như chỉ còn là một vệt khói mờ và chỉ thảng hoặc đôi lần chàng bắt gặp lại đôi mắt xưa trên những chuyến tàu đâu đó.

Ba năm trời trôi đi. Đã ba mùa mưa rồi sau cuộc từ biệt đó. Tâm Huy bây giờ đã đứng ở ngưỡng cửa tuổi ba mươi. Chẳng buồn chẳng vui, đời vẫn thế. Chàng chỉ già đi. Tâm Huy yếu đuối hồi nào bây giờ đã học được từ trường đời thêm nhiều thứ: Chàng biết làm rẫy, biết ngủ bên lửa rừng và có thể thức trắng giữa trời sương.

Kiếp du nhân là một cuộc luân hồi chìm nổi. Gió bụi đường xa réo gọi Tâm Huy vào những chuyến viễn hành mịt mù dịu vợi nhưng tuổi tác đã nhắc nhở cho chàng một cuộc dừng chân.

Không ít lần trên những chuyến tàu xa, Tâm Huy vẫn thiết tha đợi chờ một am tranh mái cỏ, một bếp lửa hồng giữa cái sương giá của một góc trời cao nguyên xa khuất nào đó. thân du sĩ đôi lúc bỗng mơ thành ẩn sĩ. Chân gió sương giờ như đã mỏi lắm rồi. Và miền sơn cước đó đã hiện ra ở cuối đường trôi dạt của Tâm Huy. Chàng đã tìm đến đây vào một chiều mùa đông không hò hẹn. Một thác nước con con nhưng cũng vừa đủ thơ mộng và một mảnh vườn nhỏ hoang vu cũng quá thừa cho một chốn dung thân. Tâm Huy bỗng nhớ lại hai chữ nhân duyên mà bồi hồi...

Ngôi làng ở xa xa dưới kia ngọn đồi này có lẽ rồi cũng chẳng tiếc gì đôi vá cơm thừa bố thí cho một nhà sư khất thực. Người Thượng mộc mạc, người Kinh chân thành. Ai ở miền núi rừng này lại chẳng thế. Những cái đó có lẽ đủ dung dưỡng một người du sĩ cô độc như Tâm Huy...

Hai đêm đầu tiên tá túc ở bản Thượng này, Tâm Huy đã nhận ra điều đó. Những chiếc lá rừng rụng xuống trong đêm làm Tâm Huy mất ngủ, chàng cảm thấy hạnh phúc khi bất chợt thấy mình như một con thú hoang lạc loài ở chốn đất lành.

Giấc ngủ giữa núi rừng cao nguyên đưa Tâm Huy vào những giấc mơ đẹp nhất. Chàng thấy lại ngày xưa, gặp lại tất cả những gì mà từ lâu chỉ còn là một thứ kỷ niệm tật nguyền. Ở đó có một bến sông nhiều gió, một căn chòi lá rách nát và một đôi mắt đen ướt chứa đầy bóng tối...

Choàng dậy giữa sương đêm, Tâm Huy nhìn vào bầu trời đêm hun hút như muốn tìm lại giấc mơ. Nhưng không còn gì nữa. Quanh chàng chỉ còn lại bóng đêm. Và rồi trong tâm hồn dường như đã già cổi của Tâm Huy chợt bừng dậy một nỗi hoài niệm vu vơ rất đỗi dại khờ. Chàng như sống lại bằng con người của chính mình mấy năm về trước...

Hình bóng quá khứ bỗng trôi về như một mảng cỏ gai nhức buốt. Và nỗi nhớ đó thổi thúc Tâm Huy một cuộc quay về cho một lần tái ngộ. Chàng muốn gặp lại người xưa một lần thôi cũng được. Ít nhất đó cũng là một lần từ biệt nhiều ý nghĩa.

Và chiều nay, Tâm Huy đã về tới đây rồi, cũng tại căn chòi lá này. Mãi mê thả xuôi trí nhớ, Tâm Huy không để ý tới những giọt sương đêm đã bắt đầu nặng hạt....

Có ánh đèn đi về phía rẻo đất, thằng bé đã quay lại. Nó mang tới cho chàng một chiếc mùng, phích nước sôi với một ít trà. Tâm Huy cảm ơn nó.

Thằng bé tần ngần như không muốn về, sau cùng nó lí nhí:

Chị Vân của con nhắn muốn gặp sư chiều mai. Còn má nói ngày mai dâng cơm cho sư. Chào sư con về.

Đêm vẫn mịt mùng hun hút. Tối nay đã gần cuối tháng, trăng lên muộn lắm. Vào giường rồi mà Tâm Huy vẫn không thể chợp mắt. Tiếng thạch sùng lẻ loi trên vách.

Buổi chiều Vân tới. Hiện ra từ bên kia chiếc cầu, cô thanh mảnh trong chiếc áo màu xanh nhạt. Tâm Huy đón Vân ở bậc cửa. Cô gầy hơn ngày xưa, cả mái tóc có lẽ cũng dài hơn. Chỉ có đôi mắt là vẫn vậy.

Vân chắp tay, Tâm Huy chỉ chỗ cho cô ngồi xuống. Thấy chiếc phích nước bên cạnh, Vân lẳng lặng ngồi xuống pha một bình trà mới. Tâm Huy nhìn cô rồi nhớ lại bình trà của ba năm về trước...

Đặt bình trà xuống trước mặt Tâm Huy, Vân nhìn chàng lo lắng:

- Lâu quá không thấy sư về, con cứ lo. Bây giờ sư ở đâu hả sư? Sư gầy hơn hồi xưa...

- Vân cũng vậy mà! Tâm Huy cười.

Vân nhìn vào đôi bàn tay của Tâm Huy. Ánh mắt cô thật tự nhiên. Rồi cô nhìn lên đôi vai chàng. Ở đó bây giờ là hai hóc xương. Vân đưa mắt nhìn thẳng Tâm Huy:

Chắc là sư đi nhiều lắm phải không? Sư không gửi thư về cho lớp học mà cũng không gửi địa chỉ...

Ngập ngừng giây lát, Vân xúc động:

Sư ba mươi rồi phải không? Sư có bao giờ nghĩ tới lúc ở lại một nơi nào đó không hả? Sư lạ quá đi, con không hiểu nổi...

Không nhìn Vân, Tâm Huy ngước mắt lên vòm lá trước sân:

Đúng là thầy đã đi nhiều trong mấy năm qua. Nhưng Vân biết không, cuộc đời mỗi người là một bài toán mà có khi cả suốt đời người ta cũng không thể giải đáp. Càng đi, thầy càng thấy mình vô lý. Tương lai mơ hồ, mà hiện tại thì cứ luôn chua xót. Có nhiều đêm, bỗng dưng thức giấc giữa khuya, nhớ lại tuổi đời, thầy phải giật mình. Thầy vẫn chưa thật sự làm được cái gì đó cho bản thân. Thầy dạy học cho người khác trong khi mình vẫn chưa thật sự trưởng thành...

Giọng nói của Tâm Huy đều đặn và mỗi lúc một trở nên xa vắng hơn.

Lấy ra từ sách tay một gói đường phèn, Vân đưa cho Tâm Huy rồi mỉm cười:

- Sư cũng còn dùng thuốc lá phải không? Không khéo bệnh phổi đó, con không muốn đâu! Nếu còn thì bỏ luôn nha sư!

Tâm Huy cười buồn, không nói gì. Hai đầu ngón tay của chàng ám vàng nhựa thuốc lá...

Vân nhìn Tâm Huy với ánh mắt bâng khuâng nhưng giọng nói quả quyết:

Thôi vậy cũng quá đủ rồi nha sư, sư cho phép con được nói...Tuổi trẻ của sư dù có ra sao đi nữa, con vẫn nghĩ rằng sư đã tự tìm thấy một hướng đi. Tất cả chỉ vì sư đã cố vượt qua tuổi trẻ của mình bằng một sức sống mãnh liệt. Sư là một người tài, tính kiêu bạt là tất nhiên. Nhưng như ngày xưa sư cũng đã từng dạy tụi này rằng: “Cái gì dù tốt đến mấy nhưng cực đoan và quá trớn thì cũng luôn trở nên nguy hiểm”. Con tin sư đủ sức vượt qua mọi thứ. Theo con nghĩ vấn đề của hôm nay là chỉ cần sư có được chỗ dừng chân thôi. Sư ngày xưa vẫn dạy tụi này rằng: cuộc đời như một dòng sông có đôi bờ đối nghịch. Bờ này phủ nhận bờ kia. Người ta không thể cùng lúc có mặt ở hai bến bờ. Hồi đó sư thường bảo làm thân đò dọc thì suốt đời chỉ trôi nổi theo chiều xuôi của dòng sông, không thể qua được bờ bên kia. Chỉ có hành trình của một chuyến đò ngang là ngắn nhất, cần thiết nhất, nếu người ta muốn sang sông. Cuộc đời là một dòng sông có nhiều bến bờ để vượt qua. Mỗi lứa tuổi, mỗi trình độ đều rất cần những chuyến đò ngang. Mỗi một tiến bộ là một lần qua sông. Mà những cuộc đi của sư, theo con sao khó mà trở thành những chuyến đò ngang. Chẳng lẽ suốt đời mình sư mãi chấp nhận thân phận của chuyến đò dọc sao hả sư?

“Tất cả những gì con nói với sư chiều nay chỉ là những bài học mà ngày xưa sư đã dạy cho tụi này thôi. Con còn nhớ một buổi chiều học môn chữ Hán, sư đã nói thật nhiều về chữ Độ, chữ Độ bộ Thủy đó sư. Độ là qua sông mà cũng có nghĩa là đưa người khác qua sông. Động từ đó không thể dùng cho con đò dọc, chỉ đúng với đò ngang thôi. Con nghĩ sư đã tự có cho chính mình tất cả những gì cần thiết cho một chuyến qua sông, dòng sông cuộc đời. Chỉ cần sư cầm lên mái chèo thì con tin rằng sư sẽ cùng lúc làm tròn cả hai ý nghĩa của tiếng Độ đó rồi. Thực lòng con chỉ muốn ở sư một lần qua sông…

“Con đã nói nhiều quá phải không sư? Mong sự tha lỗi. Tất cả chỉ vì con không chỉ xem sư như một người thầy mà còn là một người sư huynh...

Vân nói như mưa rơi, những giọt mưa đó đã rớt vào đáy sâu thâm u nhất của tâm hồn Tâm Huy. Chàng đã lắng nghe với tất cả cảm xúc. Vừa bồi hồi vừa kinh ngạc, chàng không thể ngờ được rằng cô học trò ít nói của mình ngày xưa giờ đã trưởng thành, già dặn đến thế. Vân đã nói rất tự nhiên, không cần sắp xếp ý lời, như thể những câu nói đó vỡ bờ tuôn ra từ một nguồn mạch đã bị bít kín từ lâu. Tâm Huy nhìn Vân như để xác định rằng đó chính là cô học trò bé nhỏ của mình từ ba năm trước. Cô đã thay đổi nhanh quá, dù đôi mắt vẫn không hề khác xưa. Tâm Huy nói như trong mơ, nửa như cho cô bé, nửa như để chính mình nghe:

- Thầy đã tìm thấy một bến sông rồi Vân ạ. Thầy phải làm một cuộc qua sông. Nhưng Vân nè, liệu Vân có mặt trên chuyến đò ngang ấy không hả? Vân có muốn qua sông với thầy?

Cặp mắt Vân như đứng lại, cô nhìn thẳng Tâm Huy rồi bật khóc. Cô gật đầu nói trong nước mắt:

- Con là học trò của sư mà, người học với sư luôn mắc nợ với sư. Cái nợ xuống đò qua sông đó sư!

Tâm Huy rót hai tách trà, một cho cô bé nhà một cho mình. Tiếng nói chàng chợt xa xôi:

Vậy thì thầy đã mãn nguyện rồi đó Vân, à! Khuya nay thầy đi được rồi...

Ngập ngừng một lúc Tâm Huy cười nhẹ:

Mà kể cũng lạ phải không Vân, ngày xưa cũng như bây giờ, thầy luôn về đây buổi chiều tối để rồi lại chỉ ra đi trong lúc đêm khuya. Vân có thấy sự trùng hợp đó giống như kiếp người hả? Tuổi trẻ ra đi, tuổi già quay về. Thầy hôm nay không còn trẻ nữa, thầy phải có một chốn về, một chuyến đò ngang!

Vân lau nước mắt:

- Nhưng chuyến này sư về... con muốn sư ở lại dùng thuốc nam ít hôm. Sư có vẻ kiệt sức rồi đó. Con thỉnh sư!

- Thôi được rồi Vân! Thầy đang có việc phải đi thôi. Chuyến này về thầy vui quá! Thôi cho thầy gửi lời chào mẹ với dì của Vân cùng cả lớp học nữa. Khuya nay thầy đi sớm.

Khuya hôm đó, Tâm Huy ra đến bến đò đã thấy Vân đợi sẵn tự bao giờ.

Cô đứng nép mình bên góc còng già âm u trên bến, hai bàn tay ấp lên ngực như để chịu đựng cái lạnh buốt của gió đêm. Dáng Vân cô đơn quá!

Vừa nhận ra cô, Tâm Huy trố mắt ngỡ ngàng:

Vân ra đây chi hả? Ở đây gió nhiều...Thật tình, thầy cũng không hiểu nổi Vân nữa.

Tâm Huy chợt giật mình khi nhớ rằng mình đã nhiều lần nói với Vân câu nói đó.

Vân cúi mặt rồi ngước nhìn Tâm Huy:

 - Con muốn tiễn sư đi...
Tâm Huy nhìn ra bến, nói như thầm thì:

- Vân đã đưa thầy qua sông từ chiều hôm qua rồi mà...Vân chu đáo quá! Mà cũng thi vị quá phải không Vân, chỉ một cuộc đi mà có đến những hai lần tiễn biệt!

Đôi bờ vai nhỏ của Vân như run lên sau câu nói đó, Cô nhìn Tâm Huy với ánh mắt thật sâu, ánh mắt như muốn nói thật nhiều điều…

Rồi như chợt nhớ ra điều gì, Vân sau một chút ngập ngừng, cô đưa cho Tâm Huy một gói lá đã được bọc kín mà nãy giờ cô vẫn cầm trên tay:

- Con có nấu cho sư một ít xôi đi đường, xôi còn nóng đó sư!

Tâm Huy cười nhỏ:

- Nhưng qua sông rồi chắc cũng nguội thôi Vân ạ!

- Miễn sao sư đừng để nó thiu rồi vứt đi là được...

Tâm Huy thấy Vân đưa tay áo lên mắt. Trong bóng tối, chàng đoán chừng cô đang khóc. Nhưng chẳng hiểu tại sao chàng không nói được điều gì với cô trong lúc ấy.

Có khách xuống đò. Tâm Huy chỉ còn kịp nói với Vân một câu từ giã:

- Thôi Vân ở lại khỏe, thầy đi...

Chàng bước xuống dò mà nghe đôi chân mình sao quá đổi nặng nề. Vân vẫn đứng yên nhìn con đò rời bến.

C.Giáng Uyên

 

BACK

Home